همشهری آنلاین - سحر جعفریان: قرنی که در میانه آن آژانس‌های تاکسی با نسلی از شوفران کت و شلواری تا شوفرانی با پشت موهای فرفری بلند پدید آمدند. وظیفه‌شان جابه جایی مسافران از گوشه و کنار یک محله به منتهی‌الیه محله دیگر بود. طولی نکشید این آژانس‌ها یا مؤسسات تاکسی تلفنی به جزو لاینفک زندگی شهری تبدیل شدند و تحرک و زیست شهروندان بدون فعالیت آنها قابل تصور نبود. آنچنان که روایت‌شان در اواخر دهه ۷۰ شد قصه قسمت‌های مختلف سریال «آژانس دوستی» یا انگیزه‌ای مضاف برای تاسیس معدودی از آژانس‌های تاکسی ویژه بانوان. از آن سال‌ها نیز روزگاری گذشت و با پیشرفت تکنولوژی و استفاده روزافزون از اپلیکیشن‌های متمرکز بر صنعت حمل‌ونقل شهری، تاکسی‌های اینترنتی شکل و سرعت گرفتند؛ تاکسی‌هایی که فاصله‌شان با مسافران به قدر یک گوشی به‌دست گرفتن و چند کلیک در اپلیکیشن بوده و هست. آری این گزارشی است کوتاه از اوضاع و احوال فعالان تاکسی‌های تلفنی که در رقابت با تاکسی‌های اینترنتی گویی نفس‌شان به شماره افتاده است.
دخل و خرج‌مان نمی‌خواند
روی شیشه کدر یکی از تاکسی‌تلفنی‌ها در یکی از محله‌های جنوبی شهر بنر رنگ و رورفته‌ای که با وزش هر باد ملایمی تکان می‌خورد خودنمایی می‌کند. روی بنر کهنه نوشته شده است: به تعدادی راننده متعهد با خودرو مناسب و تمیز نیازمندیم. بهرام که حدود ۴۰ سال دارد از آشپزخانه دود گرفته همان تاکسی تلفنی با یک استکان بزرگ و لبریز از چای غلیظ بیرون می‌آید. همین که متوجه موضوع گزارش‌مان می‌شود انگار سر درددلش باز شده باشد که می‌گوید: «ای بابا! گذشت آن زمان که برای خودمان برو و بیایی داشتیم. آن دهه ۷۰ بود که اگر شانس می‌آوردیم و راننده تاکسی تلفنی می‌شدیم نان‌مان توی روغن بدون پالم بود.» از کنایه خود به خنده می‌افتد و یک نفس چای غلیظش را سر می‌کشد. آن طرف، اسماعیل یکی دیگر از رانندگان تاکسی تلفنی روی کاناپه زهوار دررفته‌ای لم داده است.
او نیز با حسرت می‌گوید: «آن سال‌ها مثل حالا نبود که هر کس برای خودش ماشین داشته باشد، حتی هر خانواده هم یک ماشین نداشت. اصلا اینطور هم نبود که هر نوجوان و جوانی نسبت به یادگیری رانندگی ذوق و علاقه داشته باشد. برای همین کسب‌وکار ما رانندگان و صاحبان تاکسی تلفنی‌ها با احتساب هزینه‌های جاری ملک، سوخت، استهلاک ماشین و حق کمیسیون و چند چیز دیگر باز هم خوب بود.» انگار که یاد نکته‌ای مهم افتاده باشد بلافاصله ادامه می‌دهد: «شاید بگویید کسب و کارمان خوب بود چون کرایه‌های‌مان بالا بود اما راستش نه. نرخ کرایه‌های‌مان به نسبت آن هزینه‌ها که بخشی‌شان را برای‌تان شمردم گران محسوب نمی‌شد.» ابرویی بالا می‌اندازد و برای بار آخر می‌گوید: «حالا نه که نرخ این تاکسی‌های اینترنتی که خیلی‌هاتان برایش سر و دست می‌شکنید کم و ارزان است! نرخ کم و ارزان‌شان برای روزهای اولی بود که می‌خواستند بازارگرمی کنند. الان اما به هر بهانه کرایه‌های خارج از مصوب می‌گیرند.» بنا بر آخرین اعلام اتحادیه خودرو کرایه و مؤسسات توریستی تهران، در شهریور سال جاری، پیش از آغاز فعالیت تاکسی‌های اینترنتی، همه‌گیری کرونا و افزایش شدید قیمت خودرو، هزارو ۸۵۰ نفر عضو اتحادیه تهران بودند که در حال حاضر این رقم به ۴۰۰ عضو رسیده است.
دست تاکسی اینترنتی بالای دست تاکسی تلفنی
به سختی می‌توان تاکسی تلفنی یا آژانس خودرو کرایه‌ای دیگر آن حوالی پیدا کرد. به ناچار راهی محله و منطقه‌ای همجوار می‌شویم. نزدیک چند مسافرخانه در میدان راه‌آهن نشانی از یک تاکسی تلفنی قدیمی یافت می‌شود. هرمز، با بیش از ۶۵ سال سن، صاحب آن است که پشت دخلش نشسته. شوخی یا جدی می‌گوید: «دست بالای دست بسیار است دیگر! وقتی شهرها بزرگ شدند و خیابان‌ها کش آمدند اتومبیل و تاکسی جای درشکه و چرخ گاری را گرفت. اینطوری شد که به مرور زمان شغلی جدید برای امثال ما به‌وجود آمد. آن موقع‌ها، هم‌صنفان ما را بیشتر با عنوان کرایه‌کش می‌شناختند. بعدها اما صدای‌مان کردند آژانس. اینترنت که آمد پشت‌بندش هزار تا شغل دیگر آمد. یکی‌شان همین تاکسی‌های اینترنتی بود که از اوایل دهه ۹۰ خیلی از تاکسی‌های تلفنی را تعطیل و بسیاری از رانندگان‌شان را بیکار کرد. خلاصه اینها هم شدند، دست بالای دست ما!»
تلفن زنگ می‌خورد. مشترک ۲۲۳ است؛ متصدی واحد پذیرش مسافرخانه «دلپذیر» که گه‌گاه به سفارش مشتری‌هایش، به تاکسی تلفنی آنها درخواست خودرو می‌دهد. صدای علی از قسمت استراحتگاه رانندگان که دیواری کوتاه آن را نظرها پنهان داشته، به گوش می‌رسد: «می‌بینید دیگر، مشترهای‌مان همین چند مسافر مسافرخانه‌های اطراف و گاهی هم رهگذرانی هستند که یا گوشی هوشمند ندارند و یا سر از اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی در نمی‌آورند.» کسادی بازار و دو دوتایی که برایش چهار تا نمی‌شود حسابی کلافه و بی‌حوصله‌اش کرده که اینطور به گفت‌وگوی‌مان خاتمه می‌دهد: «آخر این حال و روز هم گزارش و نوشتن دارد، دختر!؟ از شغل‌مان دارد یواش یواش فقط خاطره می‌ماند برای کتاب‌های درسی آیندگان.» طبق گفته‌های هرمز تا قبل از فعالیت تاکسی‌های اینترنتی، روزانه بیش از صد سرویس با حداقل ۱۵ راننده داشتند. این در حالی است که فعالان این صنف با وجود مشکلات فراوان از تامین مکان مورد نظر تاکسی تلفنی، ضمن اختصاص واحدهای مجزا برای پذیرش، آشپزخانه، استراحتگاه و پارکینگ ویژه خودروهای تاکسی تلفنی تا افزایش نیافتن سالانه نرخ کرایه با هدف حفظ بازار مشتریان، امید به بهبود شرایط شغلی خود دارند.
مشتری‌های وفادار به از یادرفته‌ها
در محدوده خیابان انقلاب تا پیش از دهه ۹۰، شاهد فعالیت ده‌ها تاکسی تلفنی بود. اصغر، راننده یکی از آژانس‌های قدیمی فعال در این محدوده می‌گوید: «بیمه که نداریم. برای دریافت امتیاز طرح ترافیک هم که باید از هفت خان رد شوی، خبر خوبی هم که از سهمیه سوخت و تامین قطعات یدکی ویژه رانندگان تاکسی نیست. این وسط فقط عمرمان را در انتظارهای طولانی برای زنگ خوردن تاکسی تلفنی هدر می‌دهیم. البته مدیر این تاکسی تلفنی برای اینکه نه خودش و نه ما از نان خوردن بیفتیم با چند هتل و سازمان اداری قرارداد بسته تا به‌طور هفتگی سرویس حمل‌ونقل به مسافران و کارمندان‌شان ارائه دهیم که راستش چندان کفاف زندگی ما ۷ راننده‌ای را که از سر بی‌تخصصی، بی‌مهارتی و تحصیلات و سرمایه نداشتن، اینجا مانده‌ایم نمی‌دهد.» محمود، دیگر راننده، سر رشته حرف اصغر را می‌گیرد و ادامه می‌دهد: «یک تعدادی تاکسی تلفنی در مناطق بالای شهر هستند که با ایجاد شبکه توانسته‌اند امور نقلیه بسیاری از مدارس، اداره‌ها و سازمان‌ها را دست بگیرند. این میان از روش‌های مختلفی مانند استخدام اپراتورهای خانم، تهیه لباس یکدست ویژه رانندگان و گاهی هم اهدا و ارسال بسته‌های کوچک یادگاری در مناسبت‌های خاص مثل سالروز تولد مشترکان‌شان نیز استفاده می‌کنند.»
نمی‌خواهد بی‌انصاف باشد برای همین می‌گوید: «در این محدوده که ما فعال هستیم یک تعداد مشتری ثابت هستند که سال‌هاست وفادارمان مانده‌اند. به‌طور مثال یک معلم بازنشسته با نام حاج کاظم هست که هر پنجشنبه با هر یک از رانندگان این تاکسی تلفنی که نوبتش باشد می‌رود بهشت زهرا(س) به زیارت قبر پدر و مادرش. راننده سرویسش هر که باشد با او تا کنار قبور می‌رود و فاتحه‌ای می‌خواند. حاج کاظم بارها به ما گفته این کار شما، احساس امنیت و صمیمیت بیشتری به آدم می‌دهد که کمتر شاغل و صنفی به آن توجه دارد.» شناخت و امنیت، از جمله ویژگی‌های مهم تاکسی تلفنی‌هاست که بسیاری از مشتریان به واسطه آنها، ثابت و وفادار مانده‌اند.
بیشتر بخوانید: صویر و جزئیات اولین تاکسی تلفنی که به تهران آمد | تاکسی تلفنی از اینجا «آژانس» شد
نظر شما